လူမိုက္၏သေဘာ ( အေထြေထြမွတ္သားဖြယ္ရာ ) ( ၉ )

မေပးရက္ ၊ မသံုးရက္သူသည္ ဥစၥာပစၥည္းျဖင့္အဘယ္အက်ိဳးရွိမည္နည္း။

ရွာေဖြစုေဆာင္းစဥ္အခါ ဆင္းရဲဒုကၡကိုျဖစ္ေစတတ္၏။
ပ်က္စီးဆံုးပါးေသာအခါ ပူပန္ေသာကကိုျဖစ္ေစတတ္၏။
ျပည့္စံုၾကြယ္၀ေသာအခါ မာန္မာနကိုျဖစ္ေစတတ္၏။
ဤသို ့သေဘာရွိေသာ စည္းစိမ္ဥစၥာတို ့သည္ အဘယ္မွာလွ်င္ခ်မ္းသာကိုေပးတတ္သနည္း။

ဆင္းရဲျခင္း ျပြမ္းလွ်က္ရွိေသာ ဤလူ ့ဘ၀၌ အလိုဆႏၵဟူသည္ ျပည့္၀သည္မရွိပဲ တိုးတက္ပြားမ်ား၍
ေန၏ ထိုထက္ လြန္ကဲေသာဒုကၡသည္ အဘယ္မွာရွိမည္နည္း။

သံသရာတည္းဟူေသာ အဆိပ္ပင္ၾကီး၌ အရသာရွိေသာအသီး ႏွစ္လံုးသာလွ်င္သီးေလ၏။
ယင္းတို ့ကား ကဗ်ာက်မ္းတည္းဟူေသာ အျမိဳက္အရသာကိုခံစားရျခင္းႏွင့္ သူေတာ္ေကာင္းတို ့ႏွင့္
မိတ္ဖြဲ ့ေပါင္းသင္းရျခင္း ျဖစ္ေလသည္။

သူေတာ္ေကာင္းတို ့သာလွ်င္ သူေတာ္ေကာင္းတို ့ကိုေဘးရန္မွကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္နိဳင္ေလသည္။

လြတ္လပ္စြာအသက္ေမြးရသူသည္လူျဖစ္ရက်ိဳးနပ္ေလ၏။ လြတ္လပ္စြာအသက္မေမြးရသူကား
အသက္ရွင္ေနေသာ္လည္းလူ ေသပင္ျဖစ္၏။

ယုတ္ညံ့သူနွင့္ ေပါင္းသင္းလွ်င္ မိမိပညာသည္ ဆုတ္ယုတ္သြားမည္သာျဖစ္၏။
တန္းတူသူႏွင့္ေပါင္းသင္းလွ်င္ မိမိပညာသည္ တန္းတူအလယ္အလတ္ျဖစ္ေနမည္။တိုးတက္ၾကီးပြားျခင္းမရွိေပ။
ပညာအရာသာသူႏွင့္ေပါင္းသင္းလွ်င္မူ မိမိပညာသည္ ၾကီးပြားတိုးတက္လာမည္ျဖစ္သည္။

ေလာက၌လူတို ့သည္ ပင္ကိုယ္သဘာ၀အားျဖင့္ သူေတာ္ေကာင္းသူယုတ္မာမျဖစ္နိဳင္ေပ၊
မိမိ၏ အျပဳအမူသာလွ်င္ လူကိုျမင့္ျမတ္သူ၊ ယုတ္နိမ့္သူအျဖစ္သို ့ပို ့ေဆာင္တတ္ေလ၏။

အသိဥာဏ္ ပညာသည္ သူတပါးစိတ္အလိုကို အလိုလိုပင္သိနိဳင္စြမ္းေလသည္။

သူစိမ္းပင္ျဖစ္ေသာ္လည္း အက်ိဳးစီးပြားကိုျပဳမူတတ္မူေဆြမ်ိဳးျဖစ္ေလသည္။
ေဆြမ်ိဳးပင္ျဖစ္ေသာ္လည္း အက်ိဳးစီးပြားမဲ့ကိုျပဳမူတတ္မူ သူစိမ္းျဖစ္ေလသည္။

ေကာင္းစြာအားထုတ္ျပဳလုပ္ပါေသာ္လည္း ကံၾကမၼာေၾကာင့္ အလုပ္ကိစၥပ်က္စီးရ၏။
ယင္းသို ့က်ိဳးစားအားထုတ္ ပါလွ်က္ ေအာင္ျမင္မူ ့မရျခင္းသည္ကား အားထုတ္သူ၏အျပစ္မဟုတ္
ကံၾကမၼာ၏အျပစ္သာလွ်င္ျဖစ္၏။

ပညာရွိသူသည္ နည္းလမ္းေကာင္းကို ၾကံစည္စဥ္းစားရာ၌ ပ်က္စီးနိဳင္မည့္အခ်က္ကိုလည္း ၀ကြက္မထားပဲ
ထည့္သြင္းစဥ္းစားရာ၏။

သုေတသီဘုန္းျမင့္ေသြး၏ ( လူမိုက္၏သေဘာ လူလိမၼာ၏မေနာ မွေကာက္နွဳတ္ေဖၚျပသည္ )

လူမိုက္၏သေဘာ ( အေထြေထြမွတ္သားဖြယ္ရာ ) ( ၈ )

ေလာက၌ ၾကီးပြားတိုးတက္လိုေသာသူသည္ အအိပ္ၾကဴးျခင္း၊ ထိုင္းမိုင္းျခင္း ၊ ေၾကာက္ရြံ ့ျခင္း၊ အမ်က္ထြက္ျခင္း၊ ပ်င္းရိျခင္း ၊ အလုပ္ကိစၥ၌ ေလးကန္ဖင့္ႏြဲ ့ျခင္းဟူေသာ အျပစ္ေျခာက္ပါးကိုစြန္ ့ပယ္သင့္ေပသည္။

ဤလူကားငါ့လူ၊ ဟိုလူကားသူ ့လူ၊ ဤသူကားရင္းႏွီးသူ၊ ဤသူကားသူစိမ္းဟုေရတြက္စိစစ္ျခင္းသည္ သေဘာထားေသးနုပ္သူတို ့၏အလုပ္ျဖစ္၏။ သေဘာထားျမင့္ျမတ္သူ၊
သနားညွာတာစိတ္ရွိသူတို ့ အဖို ့မွာမူ ေျမတျပင္လံုး တေပါင္းတည္းသာလွ်င္ျဖစ္၏။

သူေတာ္ေကာင္းတို ့၏သေဘာသည္ စင္ၾကယ္ေျဖာင့္မတ္သည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ေဖာက္ျပန္ေျပာင္းလဲျခင္း မရွိေပ။ အမ်က္ေဒါသထြက္ေသာ္လည္း သူေတာ္ေကာင္းတို ့၏စိတ္သေဘာသည္ ေဖာက္ျပန္ေျပာင္းလဲ မသြားေပ။ ပင္လယ္ သမုဒၵရာေရကို ျမက္ေျခာက္မီးျဖင့္ ပူေအာင္မျပဳနိဳင္သကဲ့သို ့ပင္ျဖစ္၏။

ၾကာရိုးက်ိဳးေသာ္လည္း အမ်ွင္မျပတ္သကဲ့သို ့သူေတာ္ေကာင္းတို ့၏ သေဘာေျဖာင့္မတ္မူ ့စေသာ ဂုဏ္အရည္အခ်င္းတို ့သည္ အခ်စ္ျပတ္စဲသြားေသာ္လည္း ေဖာက္ျပန္ေျပာင္းလဲမသြားေပ။

ပညာဥာဏ္ႏွင့္ စြမ္းရည္သတၱိရွိသူတို ့အတြက္အဘယ္အရပ္ကို "မိမိအရပ္ ဟူ၍ဆိုမည္နည္း။ အဘယ္အရပ္ကိုအရပ္တပါးဟုဆိုမည္နည္း။ ေရာက္ရာအရပ္၊ ေရာက္ရာေနရာကို လက္ရံုးရည္ ႏွလံုးရည္ျဖင့္ ေအာင္ျမင္စိုးမိုးနိဳင္ေလသည္။

သူတပါးကို နည္းေပးညႊန္ျပဆံုးမရာ၌ ပညာရွိအျဖစ္သည္လြယ္ကူလွေလသည္။ သို ့ရာတြင္ မိမိကိုယ္တိုင္ တရားဓမၼအတိုင္း က်င့္ၾကံအားထုတ္သူမွာမူ အေရ အေတြက္အနည္းငယ္မွ်ေသာ သူေတာ္ေကာင္းတို ့သာလွ်င္ ျဖစ္ၾက၏။

ေလာက၌ တရားဟူသည္ သတၱ၀ါတို ့ကို သနားမူပင္ျဖစ္၏။ ခ်မ္းသာသုခဟူသည္ က်န္းမာစြာေနရမူ ့ပင္ျဖစ္၏။ ခ်စ္ျခင္းဟူသည္ အမွန္တရားကိုခ်စ္ခင္ျမတ္နိဳးမူ ့ပင္ျဖစ္၏။ ေဘးရန္ေရာက္ရွိလာေသာအခါ သင့္မသင့္ကို ေထာက္ခ်င့္ဆံုးျဖတ္နိဳင္သူသည္ ပညာရွိမည္ေလ၏။ ဆံုးျဖတ္မူ ့မျပဳနိဳင္သူတို ့တြင္ကား ေျခလွမ္းတိုင္း ေဘးရန္ျဖစ္ေပၚလာတတ္ေလသည္။

သုေတသီဘုန္းျမင့္ေသြး၏ ( လူမိုက္၏သေဘာ လူလိမၼာ၏မေနာ မွေကာက္နွဳတ္ေဖၚျပသည္ )

လူမိုက္၏သေဘာ ( အေထြေထြမွတ္သားဖြယ္ရာ ) ( ၇ )

မိမိထက္ အသက္၊ သိကၡာ ၊ ၀ါၾကီးေသာ သူတို ့ကို အျမဲအရိုအေသျပဳေလ့ ရွိခိုးေလ့ရွိသူမွာ အသက္ရွည္ျခင္း အဆင္းလွျခင္း ခ်မ္းသာျခင္း၊ ခြန္အားၾကီးျခင္းဟူေသာအက်ိဳးထူးတရားေလးပါးတို ့သည္တိုးပြားကုန္၏။

သီလလည္းမရွိ၊ တည္ၾကည္ျခင္းလည္းမရွိေသာသူ၏ အႏွစ္တစ္ရာပတ္လံုးအသက္ရွည္ျခင္းထက္ သီလရွိ၍ ကမၼ႒ာန္း ရူေသာသူ၏ တစ္ရက္မွ် အသက္ရွည္ျခင္းသည္သာ၍ျမတ္၏..။

ခႏၱာငါးပါးတို ့၏ အျဖစ္အပ်က္ကို မရူမဆင္ျခင္၍ အႏွစ္တစ္ရာပတ္လံုးအသက္ရွည္ျခင္းထက္ ထိုခႏၱာငါးပါးတို ့၏ အျဖစ္အပ်က္ကို ေကာင္းစြာဆင္ျခင္ျမင္ေသာသူ၏ တစ္ရက္အသက္ရွည္ျခင္းသည္ သာ၍ျမတ္၏။

ရွက္ဖြယ္ရာမဟုတ္ရာ၌ ရွက္တတ္ေသာ၊ ရွက္ဖြယ္ရာ၌ မရွက္တတ္ေသာ မွားေသာအယူရွိကုန္ေသာ
သူတို ့သည္ မေကာင္းေသာဘ၀သို ့သြားကုန္၏။

အျပစ္မဟုတ္သည္၌အျပစ္ဟုမွတ္ထင္တတ္၊ အျပစ္ဟုတ္သည္၌ အျပစ္မဟုတ္ဟုမွတ္ထင္တတ္ေသာ မွားေသာအယူရွိကုန္ေသာသူတို ့သည္ မေကာင္းေသာဘ၀သို ့သြားကုန္၏။

လံုျခံဳစြာေစာင့္ေရွာက္အပ္ေသာစိတ္သည္ ခ်မ္းသာကိုေဆာင္တတ္၏။

နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္းႏွင့္မဆိုင္၊ ေတာဘြဲ ့ေတာင္ဘြဲ ့အက်ိဳးမဲ ့ႏွင့္သာဆိုင္ေသာ စကားအခြန္းတေထာင္ထက္ ၾကားနာရ၍ရာဂစသည့္ ကိေလသာအပူျငိမ္းေၾကာင္းျဖစ္ေသာ စကားတစ္ခြန္းသည္ သာ၍ျမတ္၏။

မိမိသည္သာလွ်င္ မိမိ၏ ကိုးကြယ္ရာျဖစ္၍ မိမိသည္သာလွ်င္ မိမိ၏ မွီခိုရာျဖစ္၏

သုေတသီဘုန္းျမင့္ေသြး၏ ( လူမိုက္၏သေဘာ လူလိမၼာ၏မေနာ မွေကာက္နွဳတ္ေဖၚျပသည္ )

လူမိုက္၏သေဘာ ( အေထြေထြမွတ္သားဖြယ္ရာ ) ( ၆ )

ပညာရွိေသာသူသည္ မည္းညစ္ေသာဒုစရိုက္ကိုပယ္စြန္ ့၍ ျဖဴစင္ေသာသုစရိုက္တရားကိုပြားမ်ားရာ၏။ တဏွာ၏ အရာျဖစ္ေသာ ကာမဂုဏ္မွ တရားကင္းရာ နိဗာန္ကိုရည္မွန္း၍ လူသာမန္တို ့ ေမြ ့ေလွ်ာ္နိဳင္ ခဲေသာဆိတ္ျငိမ္ရာအရပ္၌ေမြ ့ေလွ်ာ္ရာ၏။

ပညာရွိသည္ စိတ္ကိုညစ္ညဴးေစတတ္ကုန္ေသာ အေႏွာင့္အယွက္တို ့မွ မိမိကိုယ္ကို ျဖဴစင္ေစရာ၏။

မ်ားစြာ စကားေျပာကာမွ်ျဖင့္ ပညာရွိမျဖစ္။ သည္းလည္းခံတတ္၊ မုန္းေသာရန္သူဟူ၍လည္းမထား၊ အေၾကာက္လည္းမရွိေသာသူကို ပညာရွိဟုေခၚ၏။

မေကာင္းမူ ့ဟူသမွ်ကိုမျပဳရာ၊ ကုသိုလ္ေကာင္းမူ ့ႏွင့္ျပည့္စံုေစရာ၏။ မိမိစိတ္ကိုျဖဴစင္ေစရာ၏။ ဤသည္ကားဘုရားရွင္တို ့၏အဆံုးအမေပတည္း။

မိမိကိုယ္ကိုခ်စ္လွ်င္ ( အကုသိုလ္ မျဖစ္ေစရေအာင္ ကုသိုလ္ပြားမ်ားေအာင္ ) မိမိကိုယ္ကိုေကာင္းစြာေစာင့္ ေရွာက္ရာ၏။ အရြယ္သံုးပါးတို ့တြင္ ( အနည္းဆံုး ) တစ္ပါးပါးေသာအရြယ္၌ ပညာရွိသည္ မိမိကိုယ္ကို အကုသိုလ္မွစင္ၾကယ္ေအာင္ေစာင့္ေရွာက္ရာ၏။

မိမိသည္သာလွ်င္ မိမိ၏ကိုးကြယ္ရာျဖစ္၏။ သူတပါးသည္ မိမိ၏ကိုးကြယ္အားထားရာ အဘယ္မွာ ျဖစ္ရာအံ့ နည္း။ မိမိကိုယ္ကို ေကာင္းစြာဆံုးမျခင္းအားျဖင့္ ရခဲလွသည့္ နိဗာန္တည္းဟူေသာကိုးကြယ္ရာကိုရေလ၏။

ပညာရွိသည္ မေမ့ေလွ်ာ့ေသာသတိျဖင့္ ေမ့ေလွ်ာ့ျခင္းကို ပယ္ေဖ်ာက္၍ စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကကင္းစြာ ပညာတည္း ဟူေသာ ျပသာဒ္ေပၚသို ့တက္ကာ စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကရွိၾကေသာသတၱ၀ါအေပါင္းတို ့ကိုၾကည့္ရူ ့ေလ။

နတ္ခ်မ္းသာ၊စ်ာန္သမာပတ္ခ်မ္းသာ၊နိဗာန္ခ်မ္းသာကိုမိခင္သည္လည္းမေပးနိဳင္၊ ဖခင္သည္လည္းမေပးနိဳင္၊ေကာင္းစြာ ေစာင့္ေရွာက္ ေဆာက္တည္အပ္ေသာ စိတ္သည္သာလွ်င္ မိဘေဆြမ်ိဳး ထက္ပိုလြန္၍ လူ၊ နတ္၊ နိဗာန္ သံုးတန္ေသာခ်မ္းသာကိုေပးနိဳင္၏။

သုေတသီဘုန္းျမင့္ေသြး၏ ( လူမိုက္၏သေဘာ လူလိမၼာ၏မေနာ မွေကာက္နွဳတ္ေဖၚျပသည္ )

လူမိုက္၏သေဘာ ( အေထြေထြမွတ္သားဖြယ္ရာ ) ( ၅ )

ေလာက၌ မေကာင္းမူ ့ကိုသာလုပ္ေနသူ၊ ေကာင္းမူ ့ မေကာင္းမူ ့ေရာျပြမ္းလုပ္ေနသူ၊ ေကာင္းမူ ့ခ်ည္းသာလုပ္ ေနသူဟူ၍ လူသံုးမ်ိဳးရွိရာ မိမိသည္ မည္သည့္လူမ်ိဳးျဖစ္ေၾကာင္းစဥ္းစားပါ။
( ပညာရွင္တဦး )

အေသးအမႊား မိုက္ျပစ္ကေလးေတြ အေရအတြက္မ်ားလာတာနဲ ့အမွ် လူမိုက္ျဖစ္လာေတာ့မွာပဲ။
( သုေတသီေသြး )

ေဒါသဟာ မိုက္ရူးမူ ့ကေပၚလာျပီး ေနာင္တနဲ ့အဆံုးသတ္ရတယ္။
( ပိုင္သာရိရက္ )

ေက်းဇူးသိသူမွာတရားရွိသူျဖစ္၍ ေက်းဇူးမသိသူမွာ တရားမဲ့သူပင္ျဖစ္သည္။ ေက်းဇူးရွင္ကိုေက်းဇူးကန္းျခင္းသည္သူယုတ္မာတို ့၏အလုပ္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးရွင္ကိုေက်းဇူးတင္ျခင္းသည္ သူေတာ္ေကာင္းတို ့၏အလုပ္ျဖစ္၏။ ေက်းဇူးမသိတတ္လွ်င္ ေလာကအက်ိဳး သံသရာအက်ိဳးယုတ္ေစသည္။
( တကၠသိုလ္ႏွင္းေ၀ )

မိုက္ေၾကးခြဲ၍ မတရားေသာနည္းႏွင့္ ရနိဳင္ေသာပစၥည္း၊ ေငြေၾကးသည္မသန္ ့ရွင္းေပ။ မသန္ ့ရွင္းေသာ ေၾကာင့္သံုးစြဲရာ၌ လိပ္ျပာမသန္ ့ေပ။ ေလာက၌ သန္ ့ရွင္းမူ ့ႏွင့္ညစ္ပတ္မူ ့တြဲ၍မရေခ်။
( သုေတသီေသြး )

လူမိုက္ေရွ ့မွာ ပညာမဲ့ေရွ ့မွာ ပညာစကားမေျပာနဲ ့၊ သင့္ရဲ့စကားကိုသူကတန္ဖိုးမထားဘူး။
( ၀င္းေအာင္ )

ငါတေကာ ေကာတတ္သူအားလည္းေကာင္း၊ ဆိုဆံုးမခက္ သူအားလည္းေကာင္း၊ ေၾကာင္းက်ိဳးမသိတတ္သူအားလည္းေကာင္း သင္မႏွီးေႏွာ မဆက္ဆံ ပါေလႏွင့္။ သင္၌သာဒုကၡခံရျမဲျဖစ္၏။
( ေညာင္ရမ္းေဇယ်ပဏိတ )

အလံုးစံုေသာ ရုပ္တရားတို ့ကို နာမ္တရားကသာ အစိုးရဖန္ဆင္းသျဖင့္ စိတ္တခုကို ဆံုးမျပဳျပင္ ထက္ျမက္ ထြန္းေတာက္ေစရာ၏။ ရုပ္တရားတို ့အလိုသေဘာအတိုင္းသာနာမ္တရားကခံရပါမူ သင္မုခ်ရွံဳးေလျပီ။
( ေညာင္ရမ္းေဇယ်ပဏိတ )

သုေတသီဘုန္းျမင့္ေသြး၏ ( လူမိုက္၏သေဘာ လူလိမၼာ၏မေနာ မွေကာက္နွဳတ္ေဖၚျပသည္ )

လူမိုက္၏သေဘာ ( အေထြေထြမွတ္သားဖြယ္ရာ ) ( ၄ )

သစ္ေကာက္ ၀ါးေကာက္သာျမင္နိဳင္၏ ။ လူအမ်ား၏ေကာက္က်စ္စဥ္းလဲေသာ စိတ္ကိုမျမင္နိဳင္။ လူ ့စိတ္သည္ တေနရာ၌ေကာင္း၍ အျခားတေနရာ၌ ဆိုးတတ္၏ ။ ထို ့ေၾကာင့္မည္သူ ့စိတ္ကိုမွ မိမိက အာမခံ မရဲေလႏွင့္။
( သုေတသီေသြး )

သူတပါးအက်ိဳးယုတ္ေအာင္ မလုပ္ေပမယ္လို ့ကိုယ့္ဟာကိုယ္အက်ိဳးယုတ္ေအာင္လုပ္ရင္ အကုသိုလ္ျဖစ္တယ္ လို ့ယူဆနိဳင္ပါတယ္။
( ဦးသာခ်ိဳ )

အၾကင္သူသည္လူဟူ၍အေခၚခံရျပီး ၊ ဘယ္ဟာကကုသိုလ္ ၊ ဘယ္ဟာကအကုသိုလ္ ၊ ဘယ္ဟာကသုစရိုက္တရား ၊ ဘယ္ဟာကဒုစရိုက္တရားဟူ၍ ခြဲျခားနားလည္ျခင္းမရွိ၊ သိေအာင္လည္းမေလ့လာ သိသည္ဆိုေစကာမူ က်င့္ၾကံအားထုတ္ျခင္းလည္းမရွိ၊ ေရွာင္ၾကဥ္ရမည္ကိုလည္း မေရွာင္ၾကဥ္ ၊ ကိုယ္အက်ိဳး ရွိမည္ထင္ေသာ အရာမွန္သမွ် ဆိုးဆိုးေကာင္းေကာင္းမဟုတ္ ၊ ဘာမဆိုအကုန္ျပဳလုပ္၏ ၊ ေျပာဆို၏ ။
ၾကံစည္၏ ။ ထိုသူသည္ အဘယ္မွာလွ်င္ လူဟု အေခၚခံထိုက္ပါမည္နည္း။
( တကၠသိုလ္လြမ္းေ၀ )

မရဘူးသား ၊ ရတံုျငားေသာ္ အမ်ားထင္လွ်က္ ၊ ေငြပဲ၀က္ေၾကာင့္ ထက္သည့္မာန္ေစာင္ ၊ ေခါင္းျမီးေထာင္
( မေတာ္ျပႆနာခဏ္းပ်ိဳ ့)

ႏွစ္ေယာက္မတန္ ၊ ငါသာလြန္ဟု မာန္တေရွးေရွး ၊ တေသြးေသြးႏွင့္ ႏြားေျခးထက္၀ယ္၊ ဖားသူငယ္သို ့။
( ဘလႅာတိယပ်ိဳ ့)

ဤလူ ့ဘ၀ ၊ လူ ့ေလာက၌ ဥာဏသမဇဥ္ ၊ ကင္းမယွဥ္ပဲ ကတညဳတ ၊ ကတေ၀ဒိ မသိတတ္သူ ၊ လူမသမာ ၊ ထိုမ်ားစြာတို ့ ခ်မ္းသာစီးပြား ၊ ေလွ်ာ့ပါးယိမ္းယိုင္ ျမဲမခိုင္ဘူး။
( မာဃေဒ၀ )

ဥာဏမသန္ ၊ တရိစာၦန္သို ့ ၊ မဖန္ေမ့ကာ၊ မွတ္မဲ့သာလွ်င္ ၊ အိပ္ကာစားကာ မက်င့္ရာတည္း။
( မဟာသုတေသာမပ်ိဳ ့)

သုေတသီဘုန္းျမင့္ေသြး၏ ( လူမိုက္၏သေဘာ လူလိမၼာ၏မေနာ မွေကာက္နွဳတ္ေဖၚျပသည္ )

လူမိုက္၏သေဘာ ( အေထြေထြမွတ္သားဖြယ္ရာ ) ( ၃ )

ငါသာငါထက္ ၊ မာန္မတက္ႏွင့္ ၊ အထက္ေနမင္း ၊ေလးကြ်န္းခ်ဥ္းလည္း ၊ မလင္းတိမ္တိုက္ ၊ တစ္ကြ်န္းမိုက္၏။ ႏွိဳင္းလိုက္သည္သာ ဤအရာကို ပညာရွိက ၊ သတိရလိမ့္။
( ရွင္မဟာသီလ၀ံသ )

ပုထုဇဥ္လူ ့ဗာလတို ့၌ ေလာဘသည္ ဆႏၵထက္အလြန္အားၾကီး၏။ ပညာရွိတို ့ကား ဆႏၵသည္ ေလာဘထက္ အလြန္အားၾကီး၏။ ထို ့ေၾကာင့္ ေလာဘ၏လက္ထဲသို ့ ေရာက္ေနေသာ ပုထုဇဥ္သည္ ေလာကီစည္းစိမ္ကို မစြန္ ့နိဳင္။ သို ့ျဖင့္ ၀ဋ္ဆင္းရဲမွ မထြက္ေျမာက္နိဳင္။
( ျမိဳ ့မေမာင္ - တရားမွတ္စုသံုးရာ )

အေရျခံဳမ်ားကိုသတိျပဳေလ။ သူမိုက္သူယုတ္တို ့သည္ အျမဲအေရျခံဳေလ့ရွိသည္။ သူယုတ္မာ၏ကယ္ဆယ္ကူညီ ျခင္းသည္ ေၾကာက္မက္ဖြယ္အေကာင္းဆံုးေဘးၾကီးပင္ျဖစ္၍ သူတဦး၏ဇာတိကို ေထာက္လွမ္းစံုစမ္း၍ သူယုတ္မာကိုေ၀းစြာေရွာင္ၾကဥ္အပ္ေခ်၏။ မလႊဲမကင္းသာ၍ဆက္ဆံရလွ်င္လည္းအတြင္းအပႏွစ္၀အားျဖင့္ မယံုၾကည္ဘဲ ၄င္းႏွင့္ ေလွ်ာ္ရံုကိုသိျပီးလွ်င္ ေလွ်ာ္သည္ထက္ပိုမိုေျမွာက္စားမိမည္ကိုသတိျပဳရာ၏။
( စစ္ကိုင္း ဦးဘိုးသင္း ၊ ဖာတလံုးေခါင္းက်ား )

ေရေမ်ာ ထင္းေဟာင္း ဆယ္ေသာ္ေကာင္း၏ ။ အေၾကာင္းမညွာ ၊ ပညာမဲ့ထ လူ ့ဗာလကို ၊ မ စ ကယ္မိ၊ အျပစ္ရွိခဲ့ ၊ အသိေက်းဇူး ၊ ထိန္ျမဴးေပ်ာက္ေခ် ၊ ၾကက္ေသာက္ေရသို ့၊ ေပ်ာက္ေၾကဆံုးဘိ ၊ က်ိဳးမရွိတည့္ ။
( မာဃေဒ၀ ၂၀၉ )

ဗဟုသုတ ၊ မရွိကမူ ၊ ေလွ်ာက်ေရတူ ၊ လူမဟူရ ၊ ရွက္ၾကီးရလိမ့္ ၊ ေနာင္တဆယ္ၾကိမ္၊ ညွိဳးပိန္မ်က္ႏွာ ၊ ပြဲမွာမ၀င္ ျပင္မွာမေရာက္ ၊ ေတာမွာေမ်ာက္သို ့၊ ေျခေထာက္လက္စံု၊ ရွိပါတံုလွ်က္ ၊ လူပ်က္လူႏွမ္း လူ ့ေပါက္ပန္းႏွင့္ လူသြမ္းလူေပါ့၊ တေသာ့ေသာ့ဟု ၊ ကဲ့ရဲ ့ျပဳလိမ့္။
( ပုေတၱ၀ါဒပ်ိဳ ့ )

လူ ့ေလာကတြင္ လူမိုက္မ်ားစြာရွိေပသည္။ အျခားသူမ်ားမိုက္မဲေလေသာေၾကာင့္ မိမိကပါ မိုက္မဲရသည္ ဆိုသည္မွာအေၾကာင္းအက်ိဳးမွန္ေသာ သေဘာတရားမဟုတ္ေပ။
( လွသမိန္ )

ေဒါသျဖစ္တယ္ဆိုတာ မစင္နဲ ့ပက္တာကို မစင္နဲ ့ျပန္ပက္တာနဲ ့တူတယ္။ သူမ်ားမိုက္မွားတာကို မိမိကျပန္မိုက္မွားတာနဲ ့အတူတူပဲ။
( ေရွာလမုန္သုတၱန္စကားမွ )

သုေတသီဘုန္းျမင့္ေသြး၏ ( လူမိုက္၏သေဘာ လူလိမၼာ၏မေနာ မွေကာက္နွဳတ္ေဖၚျပသည္ )

လူမိုက္၏သေဘာ ( အေထြေထြမွတ္သားဖြယ္ရာ ) ( ၂ )

ေကာင္းမူ ့ႏွင့္ယွဥ္ေသာ မိတ္ေဆြမ်ား မေရတြက္နိဳင္ေအာင္ မ်ားျပားေလေလ ေကာင္းေလေလျဖစ္သည္။ မေကာင္းမူ ့ႏွင့္ယွဥ္ေသာမိတ္ေဆြတစ္ေယာက္ တိုးလာလွ်င္မူ မ်ားစြာေသာဒုကၡကို ျဖစ္နိဳင္ေစသည္။
( တကၠသိုလ္လြမ္းေ၀ )

ယုတ္မာေသာအကုသိုလ္မေကာင္းမူ ့ကိုျပဳက်င့္ေလ့ရွိေသာသူသည္ ခ်မ္းသာသုခကို လြယ္လြယ္ကူကူမရနိဳင္၊ မီးႏွင့္အေၾကြး၊ မေမြးျမဴရာ မိတ္ေဆြလူမိုက္၊ မေပါင္းထိုက္တာ မေကာင္းတူဘိ၊ သတိရွိပါ။
( မဂၤလာဦးသိန္းေမာင္ )

ဆပ္သြားဖူးပန္းပင္သည္ အဆင္းလွ၍ အနံ ့ေမႊးၾကိဳင္ေသာ္လည္း ဆူးရွိေနေသာေၾကာင့္ ပ်ားပိတုန္းမ်ားမနားၾက သကဲ့သို ့ ဂုဏ္က်က္သေရႏွင့္ျပည့္စံုပါလွ်က္ အေျပာအဆိုၾကမ္းၾကဳတ္၍ ခက္ထန္လွ်င္ အေျခြအရံပရိသတ္ ရွိမည္မဟုတ္ေခ်။
( လယ္တီပ႑ိတ၊နိကိမဥၥရီ အတြဲ ၁ မွ )

အေျပာၾကီးသူသည္ အလိမ္ၾကီး၏ ။ အၾကြားၾကီးသူသည္ အလုပ္နည္း၏ ။
လူမိုက္၏အျပံဳးကေအးေဆးသည္ ။
( ျပင္သစ္စကားပံု )

ပညာတတ္ေသာသူတို ့သည္ ငါတတ္သည္ဟု ထင္မွား၍ ေထာင္လႊားၾက၏ ။ ပညာရွိကား ငါတတ္စရာေတြမ်ားလွခ်ည့္လားဟု ဆင္ျခင္နွိမ့္ခ်၏ ။
( တကူးပါး )

လူဆိုး လူလိမ္ ျဖစ္ျခင္းထက္ ရူးႏွမ္းေနျခင္းကပိုေကာင္း၏ ။
( အဂၤလိပ္စကားပံု )

မေကာင္းေသာသူကို ေပါင္းသင္းပါက ေဘးဥပါဒ္ အႏၱရယ္ကိုဖိတ္ေခၚသလိုျဖစ္၏ ။
( အဂၤလိပ္စကားပံု )

မာန္မာနေရွ ့ကသြားလွ်င္ အရွက္ရမူ ့က ေနာက္ကလိုက္သည္။
( ေ၀လပညာရွိ စကားပံု )

လံု ့လ၀ိရိယ ဇြဲရွိေသာ္လည္း ဗဟုသုတမရွိလွ်င္ မိုက္မဲျခင္းျဖစ္၏ ။
( ေ၀လပညာရွိစကားပံု )

ေလာက၌ သူ ့အသက္ကိုသတ္သူ၊
မဟုတ္မမွန္ေျပာသူ၊
မေပးသည္ကိုယူသူ၊
သူ ့မယားကိုလည္းက်ဴးလြန္သြားလာသူ၊
ေသရည္ေသာက္ျခင္းကိုအဖန္တလဲလဲအားထုတ္သူ။
ထိုရန္သူငါးမ်ိဳးတို ့ကိုမပယ္နိဳင္ျခင္းေၾကာင့္ သီလမရွိ ၊
သီလမရွိ ပညာမရွိေသာ ထိုသူသည္ ခႏၱာကိုယ္ ပ်က္စီးသည္ရွိေသာ္ အပါယ္ငရဲသို ့က်ေရာက္ရေလ၏။
( စတုတၱသုတ္မွ )

အလိုလိုက္ အမိုက္ေစာ္ကား၊ အပါယ္ထိုထို ဥဒဟိုသည္ ငါလိုလူမိုက္သြားလမ္းတည္း။
( မိုးညွင္းဆရာေတာ္ )

သုေတသီဘုန္းျမင့္ေသြး၏ ( လူမိုက္၏သေဘာ လူလိမၼာ၏မေနာ မွေကာက္နွဳတ္ေဖၚျပသည္ )

လူမိုက္၏သေဘာ ( အေထြေထြ မွတ္သားဖြယ္ရာ ) ( ၁ )

အတြင္းစိတ္ကိုမျပဳျပင္ပဲ ျပင္ပျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမူ ့မ်ား လုပ္ေနလွ်င္ အေရျခံဳမွ်သာ။ အတြင္းသားကို လွိဳက္၍စား ေနေသာသစ္သားကိုအျပင္မွ အေရာင္တင္ေနေသာ္လည္းအခ်ည္းႏွီးပင္တည္း။
(ဒဂုန္ဦးစန္းေငြ)

တရားမသိပဲ (အကန္းမိုက္) မိုက္သူထက္၊ တရားသိျပီးဇယားခ်၍ မိုက္ေသာသူက ပို၍ေၾကာက္စရာေကာင္း၏။
(ဒဂုန္ဦးစန္းေငြ)

ကာမဂုဏ္ဆႏၵဆိုသည္မွာ တိုးပြားေအာင္ေျမွာက္စားေမြးျမဴေနသမွ် တိုးပြားလာတတ္ေပသည္။ သာမန္လူတေယာက္သည္ ကာမဂုဏ္မူ ့ကို အေရးေပးလိုက္စားလြန္းပါက (ရာဂမၼတၱက) ရာဂရူးတစ္ေယာက္ ျဖစ္သြားနိဳင္ပါသည္။
(လွသမိန္)

လူယုတ္မာမ်ားသည္ မည္သို ့ပင္ဟန္ေဆာင္နိဳင္ေသာ္လည္း မၾကာခင္မွာပင္ သူတို ့၏ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ ခ်က္တို ့ကလူယုတ္မာျဖစ္ေၾကာင္းသက္ေသျပလွ်က္ရွိ၏။
(ထြန္းအုပ္)

လူမိုက္ကိုမေပါင္းရဆိုေသာ္လည္း ဆန္ ့က်င္ဘက္လုပ္ရန္၊ ရန္ဘက္လုပ္ရန္မထိုက္။ ေျမြေပြးအနီး မခ်ဥ္းကပ္ပဲ ေနရမည့္သေဘာျဖစ္၏။ သြားျပီးရန္မူလွ်င္ ေျမြေပြး၏ ကိုက္ခဲေပါက္သတ္ျခင္း ခံရမည္မဟုတ္လား။
(တကၠသိုလ္လြမ္းေ၀)

ဆိုးညစ္ယုတ္မာေသာသူအဖို ့ အခ်င္းခ်င္းသည္လည္းေကာင္း၊ လူေကာင္းမ်ားႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မိတ္ေဆြမျဖစ္နိဳင္။
(ဆိုကေရးတီးစ္)

လူတို ့သည္ဇတ္ႏြယ္မ်ိဳးျခင္းတူၾကေသာ္လည္း အာဃာတစိတ္ထားခိုက္ရန္ပြားျပီးႏွိပ္စက္ညွင္းဆဲေနၾကသည္ ျဖစ္အံ့၊ ထိုသူတို ့သည္ မတူေသာသူတို ့မည္ကုန္၏။ မတူေသာသူႏွင့္ အတူေနရျခင္းသည္ ဆင္းရဲ၏။
(ရန္ကုန္သတင္းစာ)

ဤသို ့ေသာလူရွစ္မ်ိဳးသည္ စည္း၀ိုင္းျပင္ပမွ လူမ်ားျဖစ္ၾကသည္။
ဘ၀င္ျမင့္လြန္းေသာသူ
တင္စီးလြန္းေသာသူ
ေဒါသၾကီးလြန္းေသာသူ
ေလာဘေဇာၾကီးလြန္းေသာသူ
ကပ္ေစးနည္းလြန္းေသာသူ
စိတ္ယုတ္မာရွိေသာသူ
အယူသည္းလြန္းေသာသူႏွင့္
မိမိကိုယ္မိမိအလြန္အထင္ၾကီးလြန္းေသာလူမိုက္တို ့ျဖစ္၏။
(စာေရးဆရာေရႊမွ်ား)

သုေတသီဘုန္းျမင့္ေသြး၏ ( လူမိုက္၏သေဘာ လူလိမၼာ၏မေနာ မွေကာက္နွဳတ္ေဖၚျပသည္ )

လူမိုက္၏သေဘာ ( ၉ )

အၾကင္အေဆြခင္ပြန္းႏွင့္ ေပါင္းဖက္ျခင္းျဖင့္ စိတ္ဆင္းရဲလွ်င္ ထိုသို ့ဆင္းရဲရေၾကာင္း ဆင္ျခင္သတိရ၍ ထိုအေဆြခင္ပြန္းကို မီးပံုၾကီးကဲ့သို ့ သတိျပဳေနေလေတာ့။

ေရွးကကုသိုလ္ အကုသိုလ္ကံတို ့ေၾကာင့္ ယခုဘ၀၌ စံရ ခံရသည္ဟု မသိေသာသူသည္ လူမိုက္ျဖစ္၏ ။

သူမိုက္သည္ ေရမျပည့္ေသာအိုး ေဘာင္ဘင္ခတ္သည္နွင့္တူ၏ ။ ပညာရွိေသာသူသည္ ေရျပည့္ေသာအိုး ျငိမ္သက္ေနသည္နွင့္တူ၏ ။

ေခ်ာင္းငယ္ ေျမာင္းငယ္တို ့သည္အသံၾကီးစြာျပဳလွ်က္စီး၏ ။ ျမစ္ၾကီးတို ့သည္ကားအသံမျပဳ ၊ ထို ့အတူ အၾကားအျမင္နည္းသူသည္ပလႊားတတ္၏ ။

လူမိုက္သည္ ပညာရွိကိုခ်ီးမြမ္းလွ်င္ ခ်ီးမြမ္းသည္မမည္။ ဒဏ္ေပးသည္မည္၏ ။ ပညာရွိက ပညာရွိကိုခ်ီးမြမ္းမွ ခ်ီးမြမ္းသည္မည္၏ ။

ပညာမဲ့ေသာလူမိုက္တို ့သည္ မိမိတို ့ဂုဏ္ကို ပလႊားေနေသာ္လည္း မထင္ေပၚ ။ ပညာရွိကား တြင္း၌ ပုန္းေနေသာ္လည္း ထင္ေပၚထင္ရွားပါလိမ့္မည္။

စိတ္၏ဆင္းရဲျခင္း၊ ကိုယ္၏ဆင္းရဲျခင္း ၊ စိုးရိမ္ပူေဆြးျခင္းတို ့ျဖင့္ ယေန ့နက္ျဖန္အမွန္ပ်က္စီးရမည္ ျဖစ္ေသာဤခႏၱာကိုယ္အတြက္ တရားကင္းသည့္အလုပ္ကို အဘယ္သူသည္ျပဳလုပ္သင့္ပါသနည္း။

သတၱ၀ါတို ့၏အသက္သည္ ေရ၏အတြင္း၌ထင္ေသာလရိပ္ကဲ့သို ့တုန္လွဳပ္၍ေနေလ၏။ ဤသေဘာ ရွိပါတကားဟုအျမဲမျပတ္ ဆင္ျခင္စဥ္းစား၍ ကုသိုလ္ေကာင္းမူ ့ကိုအစဥ္ျပဳက်င့္ရာ၏။

သုေတသီဘုန္းျမင့္ေသြး၏ ( လူမိုက္၏သေဘာ လူလိမၼာ၏မေနာ မွေကာက္နွဳတ္ေဖၚျပသည္ )

လူမိုက္၏သေဘာ ( ၈ ) ( ဟိေတာပေဒသမွ )

ပညာရွိတို ့၏အခ်ိန္ကာလသည္ကဗ်ာက်န္းဂန္တို ့ကိုၾကည့္ရွုဴ ့ဖတ္ရြတ္ျခင္းျဖင့္ကုန္ဆံုးေက်ာ္လြန္၏။ လူဖ်င္းလူမိုက္တို ့၏အခ်ိန္ကာလသည္ဒုစရိုက္မူ ့ကိုက်ဴးလြန္ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္လည္းေကာင္း၊ အိပ္ျခင္းျဖင့္ လည္းေကာင္း ၊ ခိုက္ရန္ေဒါသျဖစ္ျခင္းျဖင့္လည္းေကာင္း ကုန္ဆံုးေက်ာ္လြန္၍သြား၏။

ေသာကျဖစ္ေၾကာင္း ေထာင္းေပါင္းမ်ားစြာတို ့သည္လည္းေကာင္း၊ ေဘးျဖစ္ေၾကာင္းရာေပါင္းမ်ားစြာတို ့သည္ လည္းေကာင္၊ ေန ့စဥ္ရက္ဆက္လူမိုက္တို ့ထံသို ့ေရာက္လာကုန္၏။ ပညာရွိထံသို ့ေရာက္လာျခင္းမရွိေပ။

တရားက်မ္းဂန္ႏွင့္ ေ၀ဒက်မ္းဂန္ကိုရြတ္ဖတ္ျခင္းသည္လူမိုက္အတြက္လူေကာင္းျဖစ္ရန္ အေၾကာင္းရင္းမဟုတ္ေပ၊ ႏြားနို ့သည္ပင္ကိုယ္သဘာ၀အားျဖင့္သာလွ်င္ ခ်ိဳျမိန္သကဲ့သို ့ ့ပင္ကိုယ္သဘာ၀သည္သာလွ်င္အေၾကာင္းရင္းပဓာနျဖစ္သည္။

က်မ္းၾကီးက်မ္းခိုင္တို ့ကိုသင္ၾကားတတ္ေျမာက္၍ ယံုမွားသံသယတို ့ကိုေျဖရွင္းနိဳင္သည့္ဗဟုသုတရွိ ပညာရွင္တို ့ေသာ္မွေလာဘျဖင့္ဖံုးလႊမ္းေနလွ်င္ ဆင္းရဲဒုကၡေရာက္ၾကရကုန္၏။ ေလာဘေၾကာင့္ ေဒါသျဖစ္၏၊ ေလာဘေၾကာင့္ ကာမတဏွာျဖစ္၏။ ေလာဘေၾကာင့္ေမာဟျဖစ္၏။ ေလာဘေၾကာင့္ပ်က္စီးရ၏။ ေလာဘသည္ မေကာင္းမူ ့၏အရင္းခံျဖစ္၏။

စကၡဳစေသာ ကၠေျႏၵတို ့ကို မေစာင့္စည္းျခင္းသည္ ေဘးရန္၏လမ္းေၾကာင္းျဖစ္၏ ။ စကၡဳစေသာ ကၠေျႏၵတို ့ ကိုေအာင္နိဳင္ျခင္းသည္ ခ်မ္းသာသုခ၏ လမ္းေၾကာင္းျဖစ္၏ ။

လူမိုက္ႏွင့္အတူတကြ ရန္လည္းမျပဳသင့္ေပ၊ ခ်စ္ခင္ေပါင္းသင္းျခင္းလည္းမျပဳသင့္ေပ ။ မီးက်ည္ခဲသည္ ပူခိုက္ျဖစ္မူ ကိုင္ေသာလက္ကိုေလာင္တတ္သည္။ ေအးခိုက္ျဖစ္မူ မည္းညစ္စြန္းေပတတ္သည္။

သုေတသီဘုန္းျမင့္ေသြး၏ ( လူမိုက္၏သေဘာ လူလိမၼာ၏မေနာ မွေကာက္နွဳတ္ေဖၚျပသည္ )

လူမိုက္၏သေဘာ ( ၇ )

ေျမြသတၱ၀ါအားနို ့ရည္တိုက္ျခင္းသည္ အဆိပ္ပြားေစရံုသက္သက္သာလွ်င္ျဖစ္ေလသည္။
ထိုနည္းအတူ လူမိုက္တို ့အား ေျပာဆိုညႊန္ျပ ဆံုးမျခင္းသည္ ထိုလူမိုက္အား
အမ်က္ပြားေစရံုသက္သက္သာလွ်င္ျဖစ္ေစသည္။

စဥ္းလဲေကာက္က်စ္သူသည္ မိမိၾကီးပြားေရးအတြက္ သူတပါးအားမေကာင္းၾကံတတ္ေလ၏။
ထိုကဲ့သို ့ေသာသူယုတ္မာနွင့္ႏွင့္ေပါင္းသင္းဆက္ဆံျခင္းသည္ ကိုယ္မွီခိုရာကို ကိုယ္ေလာင္ကြ်မ္းတတ္ေသာ
မီးကဲ့သို ့ေလာင္ကြ်မ္း ပ်က္စီးတတ္ေလသည္။

မိုက္မဲ၍ဆင္ျခင္တံုတရားမရွိေသာ အုပ္ခ်ဳပ္သူမင္း၊
ေလာဘရမက္အလြန္ၾကီးေသာ မင္းခစား၊
လင့္အလိုကိုမလိုက္ ျငဴစူဆဲဆိုတတ္ေသာ မိန္းမ၊
ဂတိမတည္ လိမ္လည္လွည့္စားတတ္ေသာ မိတ္ေဆြ၊
အပ်င္းၾကီး၍ ဆင္ေျခဆင္လက္ထူေသာ ေက်းကြ်န္၊
ေမ့ေလွ်ာ့ေပါ့ဆ ေမာက္မာတတ္ေသာ အၾကီးအကဲ၊
သူတပါး၏ေက်းဇူးကိုမသိတတ္ေသာ လူမိုက္၊
ဤခုႏွစ္ဦးကိုစြန္ ့ျပစ္ထိုက္သည္။

သူယုတ္မာျပဳက်င့္ေသာ မေကာင္းမူ ့သည္ အျပစ္ကင္းသူ
သူေတာ္ေကာင္းသို ့လာေရာက္အက်ိဳးေပးတတ္ေလသည္။

သူယုတ္မာတို ့၏ ျပံဳးရႊင္စြာေျပာဆိုေသာ ခ်စ္ခင္ႏွစ္သက္ဖြယ္စကားတို ့သည္
အတိတ္နမိတ္ျပေသာ အခါမဲ့ပန္းကဲ့သို ့ အလြန္ေၾကာက္မက္ဖြယ္ေကာင္းလွေပသည္။

သုေတသီဘုန္းျမင့္ေသြး၏ ( လူမိုက္၏သေဘာ လူလိမၼာ၏မေနာ မွေကာက္နွဳတ္ေဖၚျပသည္ )

လူမိုက္၏သေဘာ ( ၆ )

စိတ္သည္ လိုရာအာရံုကိုလိုက္စားလွ်က္ အလိုရွိတိုင္းေကာင္းနိဳးရာရာ လွည့္လည္က်က္စားေလ့ရွိ၏။ ထိုစိတ္ကိုဆင္ထိန္းသည္အမုန္ယစ္ေသာဆင္ကိုခြ်န္းျဖင့္ႏွိမ္သကဲ့သို ့သတိတရားျဖင့္ႏွိမ္ေပးအံ့။

ကုသိုလ္ေကာင္းမူ ့တို ့ကိုျမန္ျမန္ျပဳရာ၏။ စိတ္ကိုမေကာင္းမူ ့မွတားျမစ္ရာ၏။ ကုသိုလ္ေကာင္းမူ ့အျပဳေနွးေသာသူ၏စိတ္သည္ မေကာင္းမူ ့၌ေမြ ့ေလွ်ာ္တတ္၏။

သူေတာ္ေကာင္းတို ့သည္မေမ့ေလွ်ာ့ေသာသတိတရားထား၍ကိေလသာညြံအတြင္းမွ မိမိကိုယ္ကိုႏွဳတ္ထုတ္ၾကကုန္၏။
စိတ္ထားယုတ္မာသူတို ့သည္ စိတ္၌တမ်ိဳး၊ စကား၌တမ်ိဳး၊ အလုပ္၌တမ်ိဳးျဖစ္၏။ (ပါးစပ္ကဘုရားဘုရား၊ လက္ကကားယားကားယား) စိတ္ထားျမင့္ျမတ္သူတို ့သည္ကားစိတ္၌လည္းေကာင္း၊ စကား၌လည္းေကာင္း၊ အလုပ္၌လည္းေကာင္း တသမတ္တည္း တစ္သေဘာတည္းျဖစ္ေလသည္။

အၾကင္သူသည္ လူမိုက္တို ့ႏွင့္ ဆက္ဆံေပါင္းသင္းျခင္းကိုမျပဳ၊ ထိုသူသည္ အသက္ရွည္ရွည္တည္ေနရ၏။ အၾကင္သူသည္ သူယုတ္မာတို ့ႏွင့္ ဆက္ဆံေပါင္းသင္းျခင္းကိုျပဳ၏။ ထိုသူသည္ ဆင္းရဲတြင္းသို ့က်ဆင္းရေလသည္။

အၾကင္သူသည္ အက်ိဳးရွိမရွိကို ဆင္ျခင္တိုင္းထြာတတ္သည့္အသိဥဏ္မရွိ ဗဟုသုတေခါင္းပါး၏။ ၀မ္း၀ရံုေလာက္သာလွ်င္သိ၏။ ထိုပညာေခါင္းပါးလူ ့ငႏြားႏွင့္ တိရိစာၦန္ႏြား ဘာထူးျခားခ်က္မွမရွိေခ်။

သုေတသီဘုန္းျမင့္ေသြး၏ ( လူမိုက္၏သေဘာ လူလိမၼာ၏မေနာ မွေကာက္နွဳတ္ေဖၚျပသည္ )

လူမိုက္၏သေဘာ ( ၅ )

ကိေလသာစိတ္တို ့ျဖင့္သာအခ်ိန္ကုန္၍ ေပါ့တန္ပ်င္းရိလံုလမရွိေသာ သူ၏ အႏွစ္တရာပတ္လံုးအသက္ရွည္ျခင္း ထက္ ကိေလသာကင္းေၾကာင္းေကာင္းစြာအားထုတ္ေသာသူ၏တစ္ရက္မွ်အသက္ရွည္ျခင္းသည္သာ၍ျမတ္၏။

ပစၥဳပန္၊ တမလြန္ႏွစ္တန္ေသာ ဘ၀တို ့၌အေၾကာင္းအက်ိဳးမသိ။ ပညာမရွိေသာလူမိုက္တို ့သည္ေမ့ေမ့ေလွ်ာ့ေလွ်ာ့အခ်ိန္ျဖဳန္းၾက၏။ ပညာရွိေသာသူသည္ကားမေမ့မေလွ်ာ့ေသာသတိတရားကိုျမတ္ေသာဥစၥာကဲ့သို ့ေစာင့္ေရွာက္၏

လူမိုက္တို ့သည္ဤေလာက၌မိမိတို ့အျမဲမေန၊ ေသရဦးမည္ကိုမေအာင့္ေမ့မဆင္ျခင္ပဲ ခိုက္ရန္ပြားကုန္၏။ ပညာရွိတို ့သည္ မိမိတို ့အျမဲမေန၊ ေသရဦးမည္ကို သိျမင္ဆင္ျခင္ၾက၍ လူမိုက္တို ့ကိုမတုပဲခိုက္ရန္ျငိမ္းေအာင္ ျပဳၾက၏။

ငါ၏အနည္းငယ္မွ်ေသာ မေကာင္းမူ ့သည္အက်ိဳးမေပးလတၱံဟုမေကာင္းမူ ့ကိုမထီမဲ့ျမင္မမွတ္ရာ။ မိုးေပါက္က်ဖန္မ်ားေသာ္ ေရအိုးၾကီးပင္ျပည့္ေလသကဲ့သို ့ မေကာင္းမူ ့ကိုအနည္းငယ္ အနည္းငယ္ ျပဳဖန္မ်ား ေသာသူမိုက္သည္ မေကာင္းမူ ့ႏွင့္ျပည့္ေလ၏။

ေလညာသို ့ပစ္လႊတ္လိုက္ေသာ ျမဴမွဳန္သည္ ထိုပစ္လႊတ္လိုက္ေသာသူ၏ အေပၚသို ့သာ ျပန္က်သကဲ့သို ့ မျပစ္မွားထိုက္ေသာ အျပစ္စင္ၾကယ္ေသာ ကိေလသာကင္းေသာ ပုဂၢိဳလ္ကိုျပစ္မွားလွ်င္ ထိုသူမိုက္သာလွ်င္ မေကာင္းက်ိဳးေပး၏။

သုေတသီဘုန္းျမင့္ေသြး၏ ( လူမိုက္၏သေဘာ လူလိမၼာ၏မေနာ မွေကာက္နွဳတ္ေဖၚျပသည္ )

လူမိုက္၏သေဘာ ( ၄ ) ( ဓမၼပဒမွ )

*** အိပ္မေပ်ာ္ေသာသူ၏ ညသည္ရွည္၏။ ခရီးပမ္းေသာသူ၏တယူဇနာခရီးသည္ရွည္၏။

သူေတာ္ေကာင္းတရားကို မသိကုန္ေသာ လူမိုက္အတြက္ သံသရာသည္ရွည္၏။

*** ယခုဘ၀၊ ေနာင္ဘ၀မ်ား၏ က်ိဳးေၾကာင္းမျမင္ အဆင္အျခင္ ဥာဏ္ပညာမရွိၾကကုန္ေသာ လူမိုက္တို ့သည္ မိမိကိုယ္ကိုမိမိ ရန္သူကဲ့သို့ျပဳလုပ္၏ ။ ဆိုးရြားေသာအက်ိဳးကိုေပးတတ္သည့္ မေကာင္းမူ ့ကိုျပဳလွ်က္ လွည့္စားေနထိုင္ၾက၏ ။

*** လူမိုက္သည္ မိမိျပဳေသာ မေကာင္းမူ ့အက်ိဳးမေပးေသးသမွ် ကာလပတ္လံုး မေကာင္းမူ ့ကို ႏွစ္သက္ ၀မ္းေျမာက္စြာ ပ်ားသကာကဲ့သို ့ထင္မွတ္၏ ။ သူ၏မေကာင္းမူ ့အက်ိဳးေပးေသာအခါ ထိုလူမိုက္သည္
ဆင္းရဲဒုကၡသို ့ေရာက္ရေလ၏ ။

*** လူမိုက္မွာရွိေသာ အတတ္ပညာသည္ ထိုလူမိုက္၏ အက်ိဳးမဲ့ပ်က္စီးရန္အတြက္သာျဖစ္၏ ။ ျဖဴစင္ေသာေကာင္းမူ ့ႏွင့္ ပညာတည္းဟူေသာ ဦးထိပ္ကိုျပတ္၍က်ေစတတ္၏ ။

*** လူမိုက္ပင္ျဖစ္ေသာ္လည္း မိမိမိုက္ေၾကာင္း သိေသာသူ သည္ ဤကဲ့သို ့ အမွန္သိတတ္သျဖင့္ ပညာရွိ မည္၏ ။ လူမိုက္ျဖစ္၍ မိမိကိုယ္ကို ပညာရွိဟု မွတ္ထင္ေသာသူကို မိမိမိုက္ေၾကာင္းကိုမွ် မသိတတ္သျဖင့္ တကယ့္ပညာမဲ့ လူမိုက္ဟုေခၚ၏ ။

သုေတသီဘုန္းျမင့္ေသြး၏ ( လူမိုက္၏သေဘာ လူလိမၼာ၏မေနာ မွေကာက္နွဳတ္ေဖၚျပသည္ )

လူမိုက္၏သေဘာ ( ၃ )

• ေလာက၌ ၾကံသည္အဖ်ားမွအစဥ္သျဖင့္အဆစ္တိုင္း အဆစ္တိုင္း လြန္ေသာထူးေသာအရသာရွိ၏။
• မိတ္ေဆြခင္ပြန္းေကာင္းျဖစ္ေသာသူေတာ္သူျမတ္သည္လည္း ထိုၾကံ၏အဖ်ားမွအရင္းတိုင္ေအာင္လြန္၍လြန္၍ခ်ိဳသူႏွင့္တူ၏။
• 
  
• လူမိုက္ (၀ါ) မိတ္ေဆြတုကားအရင္းအစ၌သာခ်ိဳ၍အဖ်ားတိုင္ေအာင္မခ်ိဳေသာၾကံ၏သေဘာႏွင့္တူ၏။
• 
  
• ေလာက၌ နည္းပါးေသာအၾကားအျမင္ရွိေသာသူသည္ အနည္းငယ္ေသာအၾကားအျမင္ကိုအမ်ားေအာက့္ေမ့တတ္၏၊ မာန္ရွိတတ္၏၊
  
• အဘယ္ကဲ့သို ့နည္းဟူမူကား သမုဒၵရာေရကို မျမင္ဖူးေသာဖားသူငယ္သည္ တြင္း၀၌ေရကိုအမ်ားၾကီးထင္သကဲ့သို ့တည္း။
• 
  
• ေလာက၌ ပထမအရြယ္၌ အတတ္ပညာမရခဲ့၊ ဒုတိယအရြယ္၌ဥစၥာမရခဲ့၊ တတိယအရြယ္၌တရားမရခဲ့၊
• စတဳတၳအရြယ္၌ အဘယ္သို ့ျပဳနိဳင္အံ့နည္း။
• 
  
• ရန္သူႏွင့္လည္း အကြ်မ္းမ၀င္ရာ ( မယံုၾကည္ရာ )
• အေဆြခင္ပြန္းႏွင့္လည္း အလြန္အကြ်မ္းမ၀င္ရာ ( မယံုၾကည္ရာ )
• တခါတရံ အေဆြခင္ပြန္းသည္ အမ်က္ထြက္လတ္ေသာ္ ခပ္သိမ္းေသာအျပစ္တို ့ကို ထင္ရွားျပတတ္၏။
• 
  
• ေလာက၌ မစင္အတိျပည့္ေသာ က်ဥ္းေျမာင္းေသာ အရပ္၌ ေနရျခင္းသည္ ဆင္းရဲ၏။
• ထို ့ထက္မခ်စ္မႏွစ္သက္ေသာ ရန္သူႏွင့္ေနရျခင္းသည္ဆင္းရဲ၏။
• ထို ့ထက္လည္း သူ ့ေက်းဇူးကိုမသိတတ္ေသာသူႏွင့္ ေနရျခင္းသည္လည္းဆင္းရဲ၏။
• 
  
• ဆံုးမသင့္ေသာအရာ၌ဆံုးမရာ၏။ မျပတ္ဆံုးမရာ၏။
• မေကာင္းေသာ အက်င့္မွလည္းတားျမစ္ရာ၏။ ထိုစကားသင့္စြ။
• ဆိုဆံုးမတတ္သူကို သူေတာ္ေကာင္းတို ့သည္ခ်စ္ခင္အပ္သည္ျဖစ္၏။ လူမိုက္တို ့ကမူမုန္းတီး၏။
• 
  
• အၾကင္သူသည္ သူေတာ္ေကာင္းကို ခ်စ္ျခင္းမျပဳေခ်။ မသူေတာ္တို ့တရားသာလွ်င္ ႏွစ္သက္၏။ ထိုအက်င့္အမူသည္ ထိုသူအား ပ်က္စီးမည့္အေၾကာင္းေပတည္း။

သုေတသီဘုန္းျမင့္ေသြး၏ ( လူမိုက္၏သေဘာ လူလိမၼာ၏မေနာ မွေကာက္နွဳတ္ေဖၚျပသည္ )

လူမိုက္၏သေဘာ ( ၂ )

• လူမိုက္၌ ကိုယ္ခႏၱာအားရွိပါမူမေကာင္းေခ်။ အနိဳင္အထက္ သူတပါးဥစၥာကို ရေအာင္ယူတတ္၏။ ပညာနည္းေသာ ထိုသူမိုက္သည္ ကိုယ္ခႏၱာပ်က္သည္၏ ေနာက္၌ငရဲသို ့ေရာက္ရ၏။

• အိမ္၌ဖ်က္ဆီးတတ္သည္ကားၾကြက္တည္း။ ေတာ၌ဖ်က္ဆီးတတ္သည္ကား ေမ်ာက္တည္း။ ငွက္၌ဖ်က္ဆီးတတ္သည္ကား က်ီးတည္း။ လူ၌ဖ်က္ဆီးတတ္သည္ကားလူမိုက္တည္း။

• ေလာက၌ ဟသၤာသည္ က်ီးတို ့၏အလယ္၌ မတင့္တယ္ေခ်။ ျခေသၤ့သည္ ႏြားတို ့၏အလယ္၌မတင့္တယ္ေခ်။
• ျမင္းသည္ ျမည္းတို ့၏အလယ္၌ မတင့္တယ္ေခ်။ သူမိုက္တို ့၏အလယ္၌ ပညာရွိသည္မတင့္တယ္ေခ်။

• လူမိုက္သည္ အသက္ထက္ဆံုးလည္း ပညာရွိကို အကယ္၍ဆည္းကပ္ျငားေသာ္လည္း ထိုလူမိုက္သည္ တရားကိုမသိေခ်။ အဘယ္ကဲ့သို ့နည္းဟူမူကား ေယာက္မသည္ ဟင္း၏အရသာကို မသိသကဲ့သို ့တည္း။

• ဥစၥာမရွိပဲ ကာမဂုဏ္လိုလားလြန္းသူ၊ ခြန္အားမရွိပဲ အသတ္အပုတ္ၾကိဳက္သူ၊ ပညာမရွိပဲ စကားလိုလားသူ။
• ဤသူတို ့ကားလူမိုက္မ်ားႏွင့္တူကုန္၏။

• နိုုးေနသူ၏ ညဥ့္သည္ရွည္လွ်ားလွ၏။ သူေတာ္ေကာင္းတရားကိုမသိၾကေသာလူမိုက္တို ့၏သံသရာသညလညး္ရွည္လွ်ား၏။

• လူမိုက္တို ့မည္သည္ သူတပါးတို ့၏ ႏွမ္းေစ့ခန္ ့မွ်ေသာ အနည္းငယ္အျပစ္ကိုျမင္၏။ အုန္းသီးခန္ ့ၾကီးေသာကိုယ့္အျပစ္ကိုကိုယ္မျမင္တတ္ေပ။

• သူမေခၚပဲလွ်က္ သူမ်ားအိမ္သို ့သြားဖန္မ်ားေသာသူ။ သူမေမးပဲ မ်ားစြာေျပာေဟာတတ္ေသာသူ။ မိမိဂုဏ္ေက်းဇူးကိုပလႊားတတ္ေသာသူ (၀ါ) ကိုယ္ရည္ေသြးတတ္ေသာသူ၊ ဤသံုးပါးသည္ လူမိုက္၏လကၡာဏာတည္း။

• ပိတုန္းသည္ပန္းကိုအလိုရွိကုန္၏။ သူေတာ္ေကာင္းတို ့သည္ ဂုဏ္ေက်းဇူးကိုအလိုရွိကုန္၏။ ယင္ေကာင္တို ့
• သည္အပုပ္ကိုအလိုရွိကုန္၏။ လူမိုက္တို ့သည္ အမ်က္ေဒါသကို အလိုရွိကုန္၏။

သုေတသီ ဘုန္းျမင့္ေသြး၏ ( လူမိုက္၏သေဘာ လူလိမၼာ၏မေနာမွ ေကာက္နွဳတ္ေဖၚျပသည္ )

လူမိုက္၏သေဘာ ( ၁ )

* လူမိုက္ဆိုသည္မွာ သူတပါးအားဆဲဆိုထိပါး က်ဴးေက်ာ္ ေစာ္ကားမွသာ လူမိုက္မဟုတ္။ အသိအလိမၼာမရွိသူကို လူမိုက္ဟုေခၚသည္။
* ကိုယ့္ဂုဏ္သိကၡာမညွိဳးႏြမ္းေစလိုလွ်င္ အရည္အခ်င္းရွိသူလူေကာင္းမ်ားႏွင့္သာအေပါင္းသင္းျပဳသင့္သည္၊
လူမိုက္ႏွင့္ေပါင္းျခင္းထက္တစ္ဦးထဲေနျခင္းကပိုေကာင္း၏။
* စိတ္ေနသေဘာထား ယုတ္ညံ့စဥ္းလဲသူေလာက္ေၾကာက္ရြံ ့စက္ဆုပ္စရာေကာင္းေသာအႏၱရယ္မည္သည္မရွိ၊
* လူမိုက္ဟူသည္ မီးတူစင္စင္ ပ်က္ေၾကာင္းျဖစ္ရာ၏။ သူမိုက္ေလ့လာ၊ မလိုက္နာႏွင့္သူမိုက္သြင္ကို မျမင္ရထိုက္၊ သူမိုက္စကား၊ မၾကားေစလို ၊ လူမိုက္ကိုယ္နွင့္ ထိုထိုတကြမေပါင္းရလွ်င္။
(မဃေဒ၀ )
ျဖစ္မည့္အရာမဟုတ္လွ်င္ ဘယ္ေတာ့မွျဖစ္လိမ့မည္မဟုတ္။
ျဖစ္မည့္အရာဟုတ္လွ်င္မုခ်ျဖစ္လိမ့္မည္သာတည္း။
ယင္းစကားသည္ အလုပ္ကိစၥကိုေဆာင္ရြက္နိဳင္စြမ္းမရွိေသာလူပ်င္း၏စကားျဖစ္၏
ပညာမဲ့သူသည္ ခြ်တ္ေခ်ာ္မွားယြင္းေသာအခါ၌ကံၾကမၼာကို ယိုးမယ္ဖြဲ ့ျပီးျပစ္တင္ရွဳတ္ခ်တတ္ေလသည္။
မိမိအလုပ္၏ ခြ်တ္ယြင္းခ်က္ကိုမူမျမင္ေပ။
ျပည့္စံုၾကြယ္၀ျခင္းဆံုးပါးပ်က္စီးျခင္း၏အေျခခံအေၾကာင္းရင္းကားကံၾကမၼသာလွ်င္တည္းဟုၾကံစည္စဥ္းစား
ကံကိုသာလွ်င္ကိုးစားသူသည္မိမိအက်ိဳးစီးပြားအတြက္ပင္ၾကိဳးစားပမ္းစားအားမထုတ္ေပ။

သုေတသီဘုန္းျမင့္ေသြး၏ ( လူမိုက္၏သေဘာ လူလိမၼာ၏မေနာ မွေကာက္နွဳတ္ေဖၚျပသည္ )